به گزارش مشرق، طی روزهای اخیر شاهد افزایش فشارهای آمریکا به پاکستان و تنش در روابط اسلام آباد- واشنگتن بوده ایم. امری که با روی آمدن «دونالد ترامپ» در ابتدای سال ۲۱۰۷ میلادی تشدید شد؛ رئیس جمهوری آمریکا چندی پس از روی کار آمدن و در هنگام اعلام استراتژی جدید خود برای افغانستان و کشورهای جنوب آسیا، با اشاره به پاکستان و متهم کردن این کشور به حمایت از تروریسم از اسلام آباد خواست که هر چه سریع تر پناهگاه های امن گروه های تروریستی به ویژه طالبان و شبکه حقانی را در خاک خود نابود کند.
در این استراتژی همچنین بر افزایش نقش هند در افغانستان و افزایش حمایت های دهلی نو از کابل توجه ویژه ای شده است؛ موضوعی که شاید برای تقابل آمریکا با چین در منطقه و تلاش برای کاهش نفوذ پکن صورت گرفته باشد. در این راستا گفتگویی با «گوتم ادیکاری» عضو ارشد مرکز آمریکایی پیشرفت در واشنگتن انجام داده ایم که در ادامه از نظر می گذرد.
ادیکاری در حال حاضر مشاور ارشد بانک جهانی و محقق و مدرس دانشگاه هاروارد و دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا است.
*ترامپ در استراتژی جدید خود توجه ویژه ای به افغانستان و نقشی که پاکستان باید در این زمینه ایفا می کرد، داشته است. دلیل رویکرد منفی رئیس جمهوری آمریکا نسبت به اسلام آباد چیست؟
آمریکا چندین سال است که به شدت در مورد نقش پاکستان به عنوان یک متحد غیر ناتو دچار شک و تردید شده است و موضع ترامپ در این زمینه خیلی جدید نیست. اما متهم کردن آشکار رهبران پاکستان به دروغ و فریب و اینکه آنان از سال ۲۰۰۱ تاکنون در ازای دریافت ۳۳ میلیارد دلار کمک های مالی تنها «بهشتی امن» برای تروریست هایی ایجاد کردند که اقدام به کشتار نظامیان آمریکایی در افغانستان می کنند، باعث شد تا دست پاکستان در انجام بازی دوگانه در برابر آمریکا و همچنین مقابله با تروریسم برای همگان رو شود.
افزون بر این واشنگتن ۲۲۵ میلیون دلار از کمک های نظامی خود به پاکستان را قطع کرد و تهدید کرد که کمک هایی را که به ارتش پاکستان در راه مبارزه با تروریسم کرده است نیز به حالت تعلیق درخواهد آورد و همچنین تهدید کرد که تمامی کمک هایی که قرار بود در این راستا به ارتش پاکستان صورت بگیرد را نیز قطع خواهد کرد.
باید گفت که دولت اوباما هم در تقابل با پاکستان بود اما این تقابل به این اندازه آشکار نبود. البته واشنگتن در آن مقطع زمانی پاسخ زیاده گویی ها و دروغ های پاکستان را با انجام عملیات برای کشتن «اسامه بن لادن» سرکرده پیشین گروه القاعده بدون هماهنگی به سران پاکستان انجام داد؛ زمانی که وی در خانه ای در نزدیک آکادمی نظامی ارتش پاکستان مخفی شده بود.
دونالد ترامپ با یک توئیت در اولین روز ماه ژانویه این مسئله را به صورت عمومی مطرح کرد. اما آیا اینکه وی باید این کار را انجام می داد یا اینکه هر لحظه فشار دیپلماتیک و مالی خود به پاکستان را از اذهان عموم پنهان می کرد، همچنان مورد بحث بسیاری از کارشناسان و سیاستمدران است و بسیاری از آنان احساس می کنند که از موضع منافع آمریکا شرمنده کردن پاکستان در ملا عام تاثیر کمتری از فشار بر پاکستان از طریق دیپلماسی می تواند داشته است. با این وجود آنچه شما به عنوان موضع منفی ترامپ و آمریکا نسبت به پاکستان مطرح می کنید، موضوع جدیدی نیست.
*در این استراتژی نقش هند در افغانستان افزایش می یابد، چرا دولت ترامپ خواهان ایفای نقش گسترده تر هند در افغانستان است؟
هند مدت زمان بسیاری است که در بازسازی افغانستان نقش دارد و اقدامات موثری نیز در این زمینه انجام داده است و این نقش همچنان ادامه دارد. اما مشارکت هند در عملیات نظامی با آمریکا در افغانستان در این مقطع زمانی امری بسیار بعید است، چرا که پاکستان در این زمینه یک تهدید بسیار بزرگ محسوب می شود و این کشور می تواند تمام مسیری های زمینی و هوایی که آمریکا برای ارسال تجهیزات و اعزام نیرو از آن استفاده می کند را مسدود کند، کاری که پیش از این نیز در گذشته انجام داده بود. در چنین شرایطی دولت ترامپ می تواند با کمک هند از یک راه حل و مسیر جایگزین استفاده کند که بسیار پر هزینه تر و پر زحمت تر از قبل خواهد بود.
مسیر زمینی ای که هند از طریق یکی از بنادر ایران ایجاد کرده است. اما از طرفی باید گفت که ترامپ مصمم به صرف نظر از روند متعادل سازی روابط تهران- واشنگتن است که در دولت اوباما ایجاد شده بود.
*آیا استراتژی ترامپ در خصوص ایفای نقش بیشتر هند در افغانستان برای ایجاد موازنه مقابل چین که در حال گسترش روابط با پاکستان است، نیست؟
چین به سرعت اعلام کرد که در هر شرایطی در کنار دوست خود پاکستان خواهد ماند. افزون بر این پکن سال های متمادی است که به دنبال افزایش روابط خود با اسلام آباد است، ایجاد کریدور اقتصادی چین- پاکستان به عنوان بخشی از پروژه «یک کمر بند- یک جاده» (راه ابریشم جدید) نیز بخشی از اقدامات چین در این زمینه است.
پکن مزایای بسیار مشخصی از رابطه نزدیک و نزدیک تر با پاکستان دارد از جمله آن می توان کنترل نفوذ هند در منطقه را عنوان کرد. با این وجود نمی توان به طور مشخص گفت که ترامپ یک استراتژی فعال برای بالا بردن نقش هند دارد تا بتواند از این طریق از نفوذ روز افزون چین در منطقه جلوگیری کند.
در این بین پاکستان هم می تواند به بازی با کارت چین ادامه بدهد تا به این ترتیب هشداری به آمریکا داده باشد. از طرف دیگر در صورتی که روابط اسلام آباد- واشنگتن به صورت کامل فرو بپاشد همچنان این امکان هم برای پاکستان وجود خواهد داشت که بر روی کمک های مالی عربستان حساب باز کند. در واقع یکی از مشکلات دولت فعلی آمریکا این است که رئیس جمهوری این کشور انسان غیر قابل پیش بینی است و اغلب از طریق توئیتر به بیان موضع گیری های ضد و نقیض خود در قبال سایر کشورها استفاده می کند.
*این استراتژی بودجه بیشتری را به ارتش آمریکا اختصاص می دهد، آیا این بدان معنی است که سیاست خارجی ایالات متحده بیشتر نظامی می شود و اهمیت دیپلماسی کاهش خواهد یافت؟
اختصاص هزینه بیشتر برای ارتش ایالات متحده در افغانستان به معنای ادامه حضور نظامی آمریکا در این کشور است و می تواند این احتمال نیز وجود داشته باشد که واشنگتن عزم خود را برای ریشه کن کردن منابع تروریستی که اکنون به صراحت اعلام می کند از جانب پاکستان حمایت و محافظت می شوند، جزم کرده باشد.
جنگ افغانستان طولانی ترین درگیری ایالات متحده در گذشته و چه بسا در آینده نزدیک است. اما به نظر می رسد که این رویکرد ترجیحی ترامپ برای اتخاذ چنین موضع سختگیرانه ای در منطقه است و وی همچنان خواهان ادامه این دیپلماسی کسالت آور است.
اما این به این معنی نیست که همزمان تلاش های دیپلماتیک برای مقابله با پاکستان انجام نمی شود. شاید مشاوران سیاسی در دولت آمریکا احساس می کنند که زمان صبر در برابر اسلام آباد به پایان رسیده است و باید به صورت آشکارا رویکرد خویش را بیان کنند؛ آنچه در واقع در حال اتفاق افتادن است.
اما امیدوارم که تلاش های دیپلماتیک با اسلام آباد، پکن، ریاض و دهلی نو در پشت صحنه نیز ادامه یابد.
